ترامپ، ترامپ است!

کشتی طوفان‌زده اقتصاد ایران در نتیجه امواج سهمگین تحریم‌های یک‌جانبه‌ امریکا خسارات فراوان و جبران‌ناپذیری دیده و از همین رو بسیاری از مردم و حتی مسؤولین بی‌آنکه اذعان کنند، منتظرند ببینند چه‌کسی سکان هدایت بزرگ‌ترین قدرت دنیای اقتصاد آزاد را به‌دست خواهد گرفت. هرچند بیش از ده روز از انتخابات سرنوشت‌ساز امریکا می‌گذرد و طبق اعلام رسانه‌های مهم این کشور، جو بایدن رئیس‌جمهور بعدی امریکاست؛ اما دونالد ترامپ ـ رئیس‌جمهور مستقر در کاخ سفید ـ و برخی طرفدارانش معتقدند پیروز اصلی انتخابات هستند و بایدن با تقلب رأی آورده است. به همین دلیل وی تلاش می‌کند از طریق اثبات این ادعا در محاکم ایالات متحده، نتیجه را به نفع خود تغییر دهد.

آنچه سردار قلم باید بیاموزد

حسین شریعتمداری مدیرمسؤول روزنامه کیهان؛ ۱۶ سال پس از آنکه درس سیاست به آیت‌الله‌العظمی سیستانی آموخته بود، این بار در نقش معلم تعلیمات دینی دوره ابتدایی ظاهر شده و به مرجع و فقیه بزرگ شیعه، تعالیم قرآنی را آموزش داده است. وی در یادداشت امروز کیهان، با ذکر آیاتی از قرآن کریم از زعیم نجف انتقاد کرده که چرا در ملاقات اخیرش با خانم پلاسچارت؛ نماینده سازمان ملل در امور عراق از وی خواسته تا انتخابات پارلمانی عراق تحت نظارت نمایندگانی از سازمان ملل متحد انجام شود. وی سپس به مرجع بزرگ شیعیان تذکر داده که سازمان ملل به دلیل آن‌که در خدمت قدرت‌های زورگوست، به‌نوعی در گروه طواغیت قرار دارد و بنابراین پذیرش داوری‌اش از سوی مؤمنان طبق نص صریح قرآن (آیه ۶۰ نساء) ممنوع است.

نفوذ چراغ‌خاموش اسرائیل به مرزهای ایران

 

سرعت تحولات و اتفاقات عجیب و غریب در خاورمیانه به قدری زیاد شده که گاه از تحلیل‌کردن و شاید یافتن نخ تسبیحی که آنها را به یکدیگر متصل کرده عقب می‌مانیم؛ ترور سردار سلیمانی به دستور شخص ترامپ، اعتراضات گسترده‌ و ادامه‌دار مردم عراق علیه سیاست‌های اقتصادی و معیشتی دولت این کشور، ماجراجویی‌های عثمانی‌گرایانه اردوغان (از حضور در سوریه تا تبدیل ایاصوفیا به مسجد)، انفجار مهیب بندر بیروت، روی کار آمدن دولت‌های ناکام و مستعجل در عراق و لبنان و... .

آخرین و شاید مهم‌ترین این تحولات توافق امارات و به‌دنبال آن بحرین با اسرائیل در راستای عادی‌سازی روابط بود. در وضعیتی که جهان هنوز از میدان مبارزه با کرونا رها نشده و کشورها همچنان برای یافتن نوش‌دارویی برای این ویروس عالم‌گیر در تکاپو هستند،  اسرائیل به‌صورت چراغ‌خاموش در قلب خاورمیانه ـ و کنار مرزهای جمهوری اسلامی ـ مشغول ایجاد عمق استراتژیک  است.

اردوغان، ایاصوفیه و احیای امپراتوری عثمانی!

رییس‌جمهور ۶۶ساله ترکیه در جدیدترین ماجراجویی‌اش فرمان تغییر کاربری ایاصوفیه از موزه به مسجد را امضا کرد و این شعر فارسی سلطان محمد فاتح هنگام فتح قسطنطنیه (استانبول کنونی) را خواند:
بوم نوبت می زند بر طارم افراسیاب
پرده‌داری می کند در قصر قیصر عنکبوت
این فرمان که دو روز قبل (جمعه) به‌دنبال رأی دیوان عالی اداری این کشور صادر شد، حواشی بسیاری داشته است؛ اقدامی که می‌تواند به چالشی جدی در روابط ترکیه با اروپا و حتی در سطحی وسیع‌تر در روابط جهان اسلام با جهان مسیحی تبدیل شود.

اعلامیه استقلال امریکا؛ تداوم و تحول

 

۲۴۴ سال پس از تصویب اعلامیه استقلال ایالات متحده امریکا که یکی از مفاد مهم آن تأکید بر حقوق برابر انسانهاست، این کشور صحنه اعتراض‌های گسترده‌ای علیه برخی رفتارهای نژادپرستانه پلیس این کشور شده است؛ اعتراض‌هایی که هرچند از شدت آن کاسته و تا حد زیادی کنترل شد، اما نشان داد که معضل مهم تاریخی نژادپرستی اگرچه به لحاظ قانونی حل شده، اما در ناخودآگاه جمعی بعضی امریکایی‌ها همچنان حضور دارد و چون آتش زیر خاکستر هرازچندگاهی زبانه می‌کشد. البته وضعیت امروز ایالات متحده نسبت به مسأله نژادپرستی قابل مقایسه با دوران رواج برده‌داری در این کشور نیست و شرایط آن‌قدر بهتر شده که باراک اوبامای سیاه‌پوست، دو دوره رئیس‌جمهور امریکا می‌شود.

در اعتراضات اخیر به کشته‌شدن جورج فلوید ـ شهروند سیاه‌پوست امریکایی ـ توسط یک پلیس سفیدپوست، معترضین تعداد زیادی از مجسمه‌های افراد مشهوری را که به برده‌داری معروف بودند در شهرهای مختلف این کشور خراب کردند؛ مسأله‌ای که واکنش شدید دونالد ترامپ را به‌دنبال داشت. وی در سخنرانی‌اش در سالگرد اعلامیه استقلال امریکا معترضانی را که مجسمه‌ برده‌داران مشهور را تخریب می‌کنند متهم کرد که کارزاری بی‌رحمانه برای پاک کردن تاریخ ایالات متحده به راه انداخته‌اند.

اعلامیه استقلال امریکا که حدود سیزده سال قبل از تصویب قانون اساسی این کشور به تصویب رسید، در کنار قانون اساسی و منشور حقوق، یکی از سه سند مهم هویتی این کشور محسوب می‌شود. هرچند هدف اصلی تصویب اعلامیه مذکور، استقلال از امپراتوری بریتانیا بود، اما در متن آن و با هدف توجیه و حتی تقدیس استقلال، به مفاهیم بسیار مهمی اشاره شده است.

علی لاریجانی؛ دولتمردی که بلد نبود پوپولیست باشد

نحوه مدیریت و تصمیم‌گیری دکتر علی لاریجانی در سه دوره متمادی ریاست بر  مجلس شورای اسلامی نشان داد که در چارچوب جمهوری اسلامی، وی یک سر و گردن از نوعِ مدیران چند ساله اخیر ایران بالاتر است. این به‌معنای ایجاد زرهی برای وی در مقابل نقد نیست؛ قطعاً نقدهای مهمی هم می‌توان به عملکرد او وارد کرد که موضوع این یادداشت نیست.

خردگرایی را در این نوشتار در مقابل توده‌گرایی یا پوپولیسم به‌معنای منفی آن به‌کار می‌برم. در ادبیات سیاسی و تاریخ تحولات سیاسی، دو معنای مثبت و منفی را می‌توانیم برای پوپولیسم (populism) پیدا کنیم؛ معنای مثبت آن یعنی مردم‌گرایی و معنای منفی آن یعنی عوام‌گرایی؛ در مقابل نخبه‌گرایی. البته در میان اهالی سیاست، هنگام استفاده از واژه پوپولیسم بیشتر معنای منفی آن به ذهن متبادر می‌شود و تجربه زیسته‌ی جوامع مختلف در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی نیز مؤید همین مسأله است؛ یعنی پوپولیسم بیشتر بار منفی دارد.

عراق؛ در جست‌وجوی آرامش در حضور دیگران

حدود چهار ماه از استعفای عادل عبدالمهدی از سمت نخست‌وزیری عراق در پی اعتراضات مردمی می‌گذرد و این کشور همچنان بدون نخست‌وزیر است.

دیروز پس از آنکه عدنان الزرفی نیز از تشکیل کابینه انصراف داد، مصطفی الکاظمی از سوی برهم صالح؛ رییس‌جمهور عراق مأمور تشکیل کابینه گردید. پیش از الزرفی نیز توفیق علاوی مأمور تشکیل کابینه شده بود که او نیز در موعد مقرر موفق به تشکیل کابینه نشد. بدین ترتیب الکاظمی سومین گزینه برای تشکیل کابینه پس از استعفای عادل عبدالمهدی است.